© A Little History of Archeology, 2018, Brian Fagan
© Alfa Basım Yayım Dağıtım, 2018 ~ 1. Basım, Nisan 2019, İstanbul
2019'un son günlerinde Göbeklitepe'yi ziyarete gittiğimde, arkeolojik sitenin hemen girişindeki müzeyi ve hediyelik eşya dükkanını gezerken buradaki görevli arkadaşın hoş sohbetine ve müzeye destek olmak için bir kitap seçmem konusundaki ısrarına dayanamayarak almıştım bu kitabı.
Hepsini okuyabileceğimden emin bile değildim alırken, bir arkeoloji meraklısı olmadığımdan... Ama çok güzel hikâyelerle ve basit bir anlatımla bir çırpıda bitirdiğim bir kitap oldu; ve okuduğum tarih kitaplarından derlediğim notların aralarındaki bazı boşlukları çok güzel bir şekilde doldurdu.
Tek üzüntüm, Göbeklitepe'ye destek amaçlı aldığım kitabın, herhalde eski bir baskısı olduğundan, tarihin akışını değiştiren Göbeklitepe arkeolojik keşfinden bahsetmiyor olması :)
Kitabın bana önemli bir katkısı, bundan sonra yurtdışında ziyaret edeceğim şehirlere ve müzelere ait sıralamamı değiştirmesi oldu. Görülecek çok yer var!
Kitaptan kısa alıntıları aşağıda paylaşıyorum.
Sf. 83
Eugene Dubois (1858-1940) insanın kökenine kafayı takmış bir Hollandalı hekimdi. … Onları bulmayı o kadar yürekten istemişti ki, 1887 yılında kendisini Java’ya hükümetin tıbbi görevlisi olarak tayin ettirmeyi başarmıştı. Sonraki iki yıl boyunca, Trinil adlı küçük bir kasabanın yakınlarındaki Solo Nehri’nin çakıllıklarını sabırla araştıracaktı. Buradan, maymunsu bir insana ait bir kafatasının üst kısmını, bir uyluk kemiği ve azı dişleri bulup çıkarmıştı. Buna Pithecanthropus erectus, yani “ayağa dikilmiş maymunsu insan” adını vermişti; bu, herkesin daha sonra “Java İnsanı” diyeceği şeydi. Ona göre bu, maymunlar ile insanlar arasındaki kayıp halkaydı. Bugün buna biz Homo erectus diyoruz. Avrupa’nın bilim camiası Dubois’in iddialarına pek kulak asmamıştı. … Dubois’nın Pithecanthropus erectus’u 1920’lere, Çin’de, Pekin’in güneyinde yer alan Zhoukoudian’daki derin bir mağarada yapılan jeolojik araştırma kazısına kadar unutulup gidecekti. Bu kazıda, bir İsveçli saha çalışanı ile Pei Wenzhong adlı bir Çinli araştırmacı insan kemikleri ortaya çıkarmıştı. Örnekler Dubois’nın Trinil buluntularıyla neredeyse bire bir aynıydı. Kısa bir süre sonra iki Pithecanthropus biçimi, “ayağa dikilmiş insan” anlamına gelen tek bir isimle, Homo erectus ismiyle anılmaya başlayacaktı.
Sf. 229
Avrupa ağırlıklı olarak farklı bir tarih deneyimi yaşamıştır. Bu topraklardaki yazılı kayıtlar Romalılarla ve MÖ 54 yılında Julius Caesar’ın Galya’yı fethiyle başlamıştır. Bundan önceki her şeyi ancak arkeoljik yöntemler kullanarak çalışabilirsiniz. … Yazılı tarih Hindistan için de MÖ 326 yılında Büyük iskender’in istilasıyla başlamıştır.
Sf.349
Kerpiçten yapılan büyük Huaca del Sol piramidi Pasifik kıyısına yakındır ve nehirden yaklaşık 40 metre yüksektedir. Kullanıldığı zamanlarda ve gerek sel baskınlarıyla gerek yağmacılar tarafından tahrip edilmeden önce, bu muazzam huaca (kutsal yer) haç şeklindedir ve yüzü kuzeye dönüktür. Basamaklıymış gibi etki versin diye dört kısım halinde inşa edilmiştir. Ön cephesi bir zamanlar kırmızı ve diğer parlak renklerle boyalıymış. Bugün orada yükselen piramit, burada yaşamış Moche şeflerinin hem kraliyet sarayı hem de mezar yeri olan devasa yapının bir gölgesidir ancak.
Yorum ve önerileriniz için şimdiden teşekkürler.