Pergamon (Bergama)
Pergamon (Bergama), MÖ 282 ile MÖ 133 yılları arasında Bergama Krallığı'nın başkentiydi. Büyük Altar gibi etkileyici kısımları bugün Bergama'da değil, Almanya'daki Bergama Müzesi'nde sergileniyor, ama yine de bu ören yeri etkileyiciliğini koruyor. Elbette, eski görkemini yerinde görebilseydik harika olurdu !
Friedrich Tiersch
Bergama'nın "Yukarı Kent" kısmında, yani Akrapol'de bulunan Athena Tapınağı'nın büyük bir kısmı ve Athena Tapınağı'nın güneyinde bulunan Zeus sunağı Berlin'e götürülmüştür.
Bergama'nın ilk olarak MÖ VI./VII. yüzyılda kurulduğu düşünülüyor. Persleri mağlup edip topraklarını Hindistan'a kadar genişlettikten sonra sürpriz bir şekilde genç yaşta ölmesi sonrası, imparatorluğun toprakları generalleri arasında paylaşılmıştı. İşte Bergama da dahil Batı Anadolu'daki tüm bu topraklar Makedon general Lysimachos‘un payına düşmüştü. Lysimachos'un subaylarından Philetarios MÖ 282'deki bir isyanla kendisini Pergamon Krallığı'nın başına geçirene kadar!
Philetarios'tan sonra gelen I. Eumenes, I. Attalos (ki ilk resmi kraldır), II. Eumenes, II. Attalos ve III. Attalos döneminde krallık MÖ 133 yılında veliahtı bulunmayan III. Attalos'un ölümüyle sona erince, bölge Roma İmparatorluğu'na dahil edilmiştir. MÖ 129 yılından itibaren de Roma İmparatorluğu'nun Asya eyaletine bağlanmış, Roma İmparatorluğu'nun Prokonsüllerince (eyalet valisi) yönetilmiştir.
Trajaneum Tapınağı ise Roma İmparatoru Traian döneminde (MS 98 – 117) yapımına başlanmış, arkasından gelen Hadrian tarafından genişletilip bitirilmiş bir tapınaktır.
Fotograf: H. Volkan Kibaroglu
Tapınağın hemen aşağısında ise, muhteşem manzarasıyla aşaığdaki kente bakan 10 bin kişilik bir tiyatro bulunmaktadır. Dünyanın en dik antik tiyatrosu ünvanını elinde bulunduran bu tiyatrodan girilen küçük bir tünel ile, Athena Tapınapı'na girilebiliyormuş.
Athena tapınağının etrafında ise 3 tarafını çevreleyecek şekilde Pergamon Kütüphanesi bulunuyormuş. Bir zamanlar dünyanın en fazla kitabı bulunan kütüphanesi ünvanını, Mısırlılar İskenderiye Kütüphanesi'nin bu unvanı elinden alınmasın diye papirüs göndermeyi bırakmasına rağmen elde etmiş, zira hayvan derisi kurutularak elde edilen parşömenlere yazı yazma fikrini ortaya atmışlardır. Bu yöntem bugün bile kullanılmakta.
Pergamon Kütüphanesi'nde yer alan yaklaşık 200 bin kitabın, MÖ 41 yılında Romalı asker ve devlet adamı Marcus Antonius tarafından Mısır Kraliçesi Kleopatra‘ya, hediye edilmiş olması ise işin ironik yanı.
Antik kentin girişinde sunulan bir maket şehir planı var, çok faydalı. Bu planda da görülebilecek Zeus Sunağı ise, Berlin'deki Bergama Müzesi'ne götürülmese, yerinde nasıl dururdu diye en çok üzüleceğiniz kısımlardan.
Fotograf: Raimond Spekking