Pergamon (Bergama)
Pergamon (Bergama), MÖ 282 ile MÖ 133 yılları arasında Bergama Krallığı'nın baÅŸkentiydi. Büyük Altar gibi etkileyici kısımları bugün Bergama'da deÄŸil, Almanya'daki Bergama Müzesi'nde sergileniyor, ama yine de bu ören yeri etkileyiciliÄŸini koruyor. Elbette, eski görkemini yerinde görebilseydik harika olurdu !
​
Friedrich Tiersch
Bergama'nın "Yukarı Kent" kısmında, yani Akrapol'de bulunan Athena Tapınağı'nın büyük bir kısmı ve Athena Tapınağı'nın güneyinde bulunan Zeus sunağı Berlin'e götürülmüÅŸtür.
​
Bergama'nın ilk olarak MÖ VI./VII. yüzyılda kurulduÄŸu düÅŸünülüyor. Persleri maÄŸlup edip topraklarını Hindistan'a kadar geniÅŸlettikten sonra sürpriz bir ÅŸekilde genç yaÅŸta ölmesi sonrası, imparatorluÄŸun toprakları generalleri arasında paylaşılmıştı. Ä°ÅŸte Bergama da dahil Batı Anadolu'daki tüm bu topraklar Makedon general Lysimachos‘un payına düÅŸmüÅŸtü. Lysimachos'un subaylarından Philetarios MÖ 282'deki bir isyanla kendisini Pergamon Krallığı'nın başına geçirene kadar!
Philetarios'tan sonra gelen I. Eumenes, I. Attalos (ki ilk resmi kraldır), II. Eumenes, II. Attalos ve III. Attalos döneminde krallık MÖ 133 yılında veliahtı bulunmayan III. Attalos'un ölümüyle sona erince, bölge Roma Ä°mparatorluÄŸu'na dahil edilmiÅŸtir. MÖ 129 yılından itibaren de Roma Ä°mparatorluÄŸu'nun Asya eyaletine baÄŸlanmış, Roma Ä°mparatorluÄŸu'nun Prokonsüllerince (eyalet valisi) yönetilmiÅŸtir.
​
Trajaneum Tapınağı ise Roma Ä°mparatoru Traian döneminde (MS 98 – 117) yapımına baÅŸlanmış, arkasından gelen Hadrian tarafından geniÅŸletilip bitirilmiÅŸ bir tapınaktır.
​
Fotograf: H. Volkan Kibaroglu
Tapınağın hemen aÅŸağısında ise, muhteÅŸem manzarasıyla aÅŸaığdaki kente bakan 10 bin kiÅŸilik bir tiyatro bulunmaktadır. Dünyanın en dik antik tiyatrosu ünvanını elinde bulunduran bu tiyatrodan girilen küçük bir tünel ile, Athena Tapınapı'na girilebiliyormuÅŸ.
Athena tapınağının etrafında ise 3 tarafını çevreleyecek ÅŸekilde Pergamon Kütüphanesi bulunuyormuÅŸ. Bir zamanlar dünyanın en fazla kitabı bulunan kütüphanesi ünvanını, Mısırlılar Ä°skenderiye Kütüphanesi'nin bu unvanı elinden alınmasın diye papirüs göndermeyi bırakmasına raÄŸmen elde etmiÅŸ, zira hayvan derisi kurutularak elde edilen parÅŸömenlere yazı yazma fikrini ortaya atmışlardır. Bu yöntem bugün bile kullanılmakta.
​
Pergamon Kütüphanesi'nde yer alan yaklaşık 200 bin kitabın, MÖ 41 yılında Romalı asker ve devlet adamı Marcus Antonius tarafından Mısır Kraliçesi Kleopatra‘ya, hediye edilmiÅŸ olması ise iÅŸin ironik yanı.
​
​
Antik kentin giriÅŸinde sunulan bir maket ÅŸehir planı var, çok faydalı. Bu planda da görülebilecek Zeus Sunağı ise, Berlin'deki Bergama Müzesi'ne götürülmese, yerinde nasıl dururdu diye en çok üzüleceÄŸiniz kısımlardan.
Fotograf: Raimond Spekking